Frysk-Wynrút

English-Rue

Français-Rue odorante

Deutsch-Weinraute

Synoniemen

Familie-Rutaceae (Wijnruitfamilie)

Naamgeving (Etymologie)-Ruta is afgeleid van het Griekse reuo en betekent losmaken. De soortaanduiding graveolens is afgeleid van gravis en oleus. Gravis betekent erg of zeer en oleus geur, een verwijzing naar de sterke geur van dit kruid.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur-Overblijvend.

Plantvorm-Chamaefyt.

Hoofdbloei-Juni t/m augustus.

Afmeting-30-90, soms tot 120 cm.

Wortels-De crèmekleurige wortels zijn vertakt en vlezig.

Stengels-De rechtopstaande, sterk ruikende, ronde stengels hebben een houtige stengelvoet. Het sap kan uitslag veroorzaken.

Bladeren-Giftig. De verspreidstaande, grijsgroene bladeren zijn dubbel tot drievoudig veerdelig met smalle, afgeronde, spatelvormige, kale deelblaadjes met een waslaagje. Als het blad tegen het licht wordt gehouden zie je lichte, naaldvormige vlekjes, dit zijn de kliertjes, die etherische olie bevatten.

Bloemen-Tweeslachtig. De gele bloemen groeien in een tuil of bijscherm aan het stengeluiteinde. De topbloem is vijftallig, de andere zijn viertallig (vijf of vier kroonbladen en kelkbladen). Er zijn acht of tien meeldraden. en een bovenstandig vruchtbeginsel met stijl en stempel.

Vruchten en zaden-Een ongeveer 1 cm grote, ronde doosvrucht met vier of vijf hokken. Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem-Zonnige, warme, open plaatsen op droge, matig voedselarme tot matig voedselrijke, vaak stenige, kalkrijke, goed doorlatende grond.

Groeiplaatsen-Oude tuinen, oude muren en andere stenige plaatsen.

Verspreiding

Wereld-Oorspronkelijk uit Zuidoost-Europa en het Middellandse-Zeegebied.

Nederland-Ingeburgerd na 2000. Zeldzaam.

Vlaanderen-Ingeburgerd. Zeldzaam.

Wallonië-Ingeburgerd. Zeer zeldzaam.

Wetenswaardigheden

Wijnruit werd vroeger voor medicinale doeleinden gebruikt. De smaak is erg bitter. Bladeren en vruchten worden in Ethiopië in de keuken gebruikt, evenals in Griekenland en andere landen rondom de Middellandse Zee. In het noorden van Italië wordt de plant vaak gebruikt om de grappa (een sterke drank) van aroma te voorzien. Het is het bittere kruid uit het Oude Testament, waarvan de smaak de Joden aan de ballingschap moest herinneren. De bladeren worden toegepast bij eieren, kaas en vis en de vruchten bij patrijs. Omdat wijnruit vet verteerbaarder maakt wordt het kruid ook wel toegevoegd bij het braden van ganzen. Wijnruit heeft in grote hoeveelheden een hallucinerende uitwerking. De olie wordt in parfums gebruikt. Wijnruit wordt ook in tuinen geplant om zo katten uit de tuin te weren. Wijnruit in de poezen- of hondenmand zou vlooien en andere parasieten tegengaan. De geslachtsnaam Ruta is afgeleid van het Griekse 'reuo' en betekent losmaken. Hippokrates maakte al melding van Wijnruit. Het werd door de Gieken destijds als keukenkruid en magisch ingrediënt in tal van (tover)middeltjes gebruikt. Het was volgens de Romeinen ook een tegengif tegen giftige paddenstoelen en ook slangengif zou door wijnruit geneutraliseerd worden. De Romeinen gebruikten de plant ook om vloeken af te weren. Wijnruit was in de oudheid een bestanddeel van reukwater. In het Koninkrijk Saksen bestond van 1807 tot 1918 een Orde van de Rautenkrone (Orde van de Kroon van Wijnruit). Wijnruit is de nationale bloem van Litouwen, de plant vertegenwoordigd daar zuiverheid en maagdelijkheid.

2001-2024 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl