Muurhavikskruid - Hieracium sectie Hieracium

Frysk: Muorrehaukkrûd

English: Wall hawkweed, Lived hawkweed

Français: Epervière des murs, Epervière bifide

Deutsch: Wald-Habichtskraut, Gabel-Habichtskraut

Verouderde of andere namen: Hieracium murorum, Hieracium sylvularum, Hieracium cardiophyllum, Hieracium glaucinum, Hieracium similatum, Vroeg havikskruid

Familie: Asteraceae (Composietenfamilie)

Naamgeving (Etymologie): Hieracium komt van het Griekse hierax (havik). De Oude Grieken meenden dat de havik van deze planten gebruik maakte om zijn gezichtsvermogen te versterken. Murorum betekent op of bij muren groeiend. Glaucinum betekent blauwachtig zeegroen.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Overblijvend.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Hemikryptofyt.

Hoofdbloei: Mei en juni(-juli).

Afmeting: 20-60 cm.

Rense Haveman - CC BY-NC-SA 3.0 NL	© Otto Zijlstra - verspreidingsatlas.nl
© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl	kuleuven-kulak.be/bioweb

Wortels

Neuchâtel Herbarium - CC BY-SA 3.0	Neuchâtel Herbarium - CC BY-SA 3.0
Neuchâtel Herbarium - CC BY-SA 3.0	Neuchâtel Herbarium - CC BY-SA 3.0

Stengels: Aan de stengel groeit maar zelden meer dan één goed ontwikkeld blad. Ook vaak helemaal geen bladen. De bloeiwijzestengel is meestal klierachtig behaard.

© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl	© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl
kuleuven-kulak.be/bioweb	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0

Bladeren: De bladen groeien vrijwel allemaal in een rozet (vaak met talrijke bladen). Ze zijn eirond tot langwerpig-elliptisch en zwak of vooral aan de voet, grof getand. De bladrand heeft fijne buigzame haren en is meestal lang langgesteeld. De bladvoet is afgerond tot afgeknot of zwak hartvormig en heeft hoogstens een zeer korte wigvormige overgang in de steel. Ten minste de onderste tanden aan de rand van de rozetbladen zijn naar achteren gericht. Als het het stengelblad (nul tot twee) aanwezig is, dan is het niet gesteeld. De bladen zijn soms blauwgroen en gevlekt.

kuleuven-kulak.be/bioweb	kuleuven-kulak.be/bioweb
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - CC BY-SA 4.0

Bloemen: Tweeslachtig. De bloemhoofdjes vormen samen losse, meestal vrij korte en brede pluimen. Ze staan met twee tot vijfrien bij elkaar, zijn geel en worden 2-3 cm groot. De lintbloemen kunnen al dan niet haarachtige papillen hebben nabij de top. De viltige omwindselbladen met vele klieren en/of behaard.

© Otto Zijlstra - verspreidingsatlas.nl	© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl
kuleuven-kulak.be/bioweb	kuleuven-kulak.be/bioweb

Vruchten: Een eenzadige dopvrucht of nootje. Tweezaadlobbig.

kuleuven-kulak.be/bioweb	kuleuven-kulak.be/bioweb
kuleuven-kulak.be/bioweb	©2006 Digital Plant Atlas - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Biotoop

Bodem: Licht tot matig beschaduwde, vrij open, vaak kale plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, zwak zure tot meestal kalkrijke grond, vaak zonder strooisellaag (leem, mergel en andere stenige plaatsen).

Groeiplaatsen: Bossen (loofbossen, kasteelbossen, langs brede paden zonder strooiselophoping en op open plekken), houtwallen, struwelen, heggen, grasland (grazige plaatsen), rotsachtige plaatsen, op oude muren en aan de voet ervan, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), mijnsteenbergen, steile kanten, langs holle wegen en afgravingen (beschaduwde loodrechte mergelwanden en kalkgroeven).

Verspreiding

Wereld: West-Azië en het grootste deel van Europa.

Muurhavikskruid (Hieracium murorum)

Vroeg havikskruid (Hieracium glaucinum subsp. similatum)

Nederland: Muurhavikskruid (Hieracium sectie Hieracium): Vrij zeldzaam in Zuid-Limburg, zeldzaam in Twente, in de Achterhoek en bij Nijmegen en zeer zeldzaam in Noord-Brabant, Midden-Nederland, het rivierengebied en in de Hollandse duinen.
Vroeg havikskruid: Zeldzaam. Niet ingeburgerd.

Muurhavikskruid (Hieracium sectie Hieracium)

Vroeg havikskruid (Hieracium similatum)

Vlaanderen: Muurhavikskruid (Hieracium murorum): Vrij zeldzaam. Afgenomen.
Vroeg havikskruid: Zeldzaam.
Wallonië: Muurhavikskruid (Hieracium murorum): Vrij algemeen.
Vroeg havikskruid: Zeldzaam.

Muurhavikskruid (Hieracium murorum)

Vroeg havikskruid (Hieracium glaucinum subsp. similatum)

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Flora Batava, deel 2, Jan Kops (1807)	Naauwkeurige beschrijving der aardgewassen. Tweede boek. Van alle lage boomen, en heesteren of struvellen. Abraham Munting (1696)
Deutschlands flora, deel 10, J. Sturm, J.W. Sturm (1814-1817)	English Botany, or Coloured Figures of British Plants, deel 5, J.E. Sowerby (1866)
Herbarium Blackwellianum, deel 6, E. Blackwell (1773)	Flora Parisiensis, deel 1, P. Bulliard (1776-1781) Flora Parisiensis, deel 7, P. Bulliard (1776-1781)
British entomology, deel 6, J. Curtis (1823-1840)	Illustrations of the British Flora, Walter Hood Fitch (1924)
Plantae per Galliam, Hispaniam et Italiam observatae, J. Barrellier (1714)	Pulmonaria gallorum rotundifolia hieracii Plantarum seu stirpium icones, deel 1, M. de Lobel (1581)

2001-2022 K.M. Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL