Korenbloem - Centaurea cyanus

Frysk: Roggeblom

English: Cornflower

Français: Centaurée Bleuet

Deutsch: Kornblume

Synoniemen: Cyanus segetum

Familie: Asteraceae (Composietenfamilie)

Naamgeving (Etymologie): Centaurea komt uit de Griekse mythologie en is genoemd naar de kruidkundige Centaur (half mens, half paard) Chiron. Cyanus betekent hemelsblauw.

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Eenjarig.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Therofyt.

Hoofdbloei: Juni t/m augustus.

Afmeting: 30-60 cm.

Wortels: Een witte penwortel.

Stengels: De rechtopstaande, grijsachtig groene stengels zijn witviltig behaard. Meestal zijn ze bovenaan vertakt en kantig. De zijtakken zijn opgericht.

Bladeren: De zittende, verspreidstaande, niet langs de stengel aflopende stengelbladen zijn langwerpig tot lijnlancetvormig, 2-5 mm breed en niet of weinig getand. De onderste bladen zijn meestal veerspletig, van onderen grijs spinnenwebachtig behaard en gesteeld.

Bloemen: Tweeslachtig. De alleenstaande bloemen zijn blauw of heel soms wit of paarsrood. De bloemhoofdje szijn 1,5-3 cm. De ongeveer acht (steriele) randbloemen zijn veel langer dan de binnenste vruchtbare bloemen. Ze zijn wijd trompetvormig en hebben driehoekige slippen. De eivormige omwindselbladen hebben grotendeels dezelfde kleur als de stengel en bladeren behalve de binnenste, die vaak paars aangelopen zijn. De bruine of witachtige rand van de omwindselbladen is diep kamvormig gefranjerd. Het vruchtbeginsel is onderstandig met een stijl en twee stempels.

Vruchten: Een eenzadige dopvrucht of nootje. De zaden zijn blauwachtig met witte strepen en hebben een zijdeachtige beharing en vruchtpluis van korte, bruine borstelharen. De zaden zijn kortlevend (één tot vijf jaar). Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem: Zonnige, open plaatsen op matig droge, matig voedselrijke, kalkarme tot kalkrijke grond (zand, leem, mergel, löss, zavel en puin, niet op zware klei of veen).

Groeiplaatsen: Akkers (graanakkers en en steile kanten aan de rand van essen), bermen (open plaatsen), braakliggende grond, omgewerkte grond en langs spoorwegen (spoorbermen).

Verspreiding

Wereld: Alle werelddelen, in gebieden met een gematigd klimaat. Korenbloem komt oorspronkelijk uit het oostelijke Middellandse Zeegebied en Zuidwest-Azië.

Nederland: De oorspronkelijke populaties zijn sterk achteruitgegaan, maar tegenwoordig weer vrij algemeen, doordat de soort vaak wordt uitgezaaid in bermen en langs akkerranden.

Vlaanderen: Vrij algemeen. Sterk afgenomen.
Wallonië: Archeofyt. Zeldzaam. Sterk afgenomen.

Toepassingen

De randbloemen werden vroeger in oogwater gebruikt. Dit was ongetwijfeld geďnspireerd door het uiterlijk van de bloem (de randbloemen kijken als het ware in alle windrichtingen met een prachtige blauwe kleur die als het ideaal voor oogkleuren gold).

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Flora Batava, deel 5, Jan Kops en Herman Christiaan van Hall (1828)	Afbeeldingen der artseny-gewassen met derzelver Nederduitsche en Latynsche beschryvingen, deel 2, Martinus Houttuyn (1796)
Corenbloemen Cruijdeboek, deel 2, Rembert Dodoens. Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken (1554)	Deutschlands flora, deel 1, J. Sturm, J.W. Sturm (1796-1798)
Flora regni borussici, deel 8, A.G. Dietrich (1840)	Botanischer Bilderatlas nach dem natürlichem Pflanzensystem, K. Hoffmann, E. Dennert (1911)
Unkrauttaflen - Weed plates - Planches des mauvaises herbes - Ugressplansjer, E. Korsmo (1934-1938)	New Kreüterbuch, L. Fuchs (1543)
Bilder ur Nordens Flora, deel 1, Carl Axel Magnus Lindman (1922-1926)	English Botany, or Coloured Figures of British Plants, deel 5, J.E. Sowerby (1866)
Flora Londinensis, deel 6, William Curtis (1789-1798)	Flora Parisiensis, deel 1, P. Bulliard (1776-1781)
Grandes Heures Anne de Bretagne, Jean (Jehan) Bourdichon (1503-1508)	Hortus floridus, fasicle pars altera, C. van de Passe (1614)
Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz, Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé (1885-1905)	Botanischer Bilderatlas nach De Candolle's Natürlichem Pflanzensystem, Carl Hoffmann (1884)
Genera plantarum florae germanicae, Conspectus, deel 6, T.F.L. Nees von Esenbeck (1860)	Unsere Unkräuter, Zweite Auflage, L. Klein (1926)
Flora Danica, Georg Christian Oeder e.a. (1761-1883)	Svensk botanik, deel 1, J.W. Palmstruch e.a. (1803)
A curious herbal, deel 2, E. Blackwell (1739)	Herbarium Blackwellianum, deel 3, E. Blackwell (1757)
Herbier de la France, deel 6, P. Bulliard (1776-1783)	Atlas des plantes de France, deel 2, Amédée Masclef (1890)
Cyanus arvensis flore caeruleo Hortus Eystettensis, deel 1, Bessler, Basilius (1620)	Cyanus flore purpureo multiplici - Cyanus vulgaris Plantarum seu stirpium icones, deel 1, M. de Lobel (1581)

2001-2022 K.M. Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl