|
Naamgeving (Etymologie): Centaurea komt uit de Griekse mythologie en is genoemd naar de kruidkundige Centaur (half mens, half paard) Chiron. Calcitrapa komt van het Latijnse calx (hiel) en trappa (klem of val), een plant met scherpe stekels.
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur: Tweejarig.
Plantvorm: Kruid.
Winterknoppen: Hemikryptofyt.
Bloeimaanden: Juli, augustus en september.
Afmeting: 15-60 cm.
Wortels: Een penwortel.
Stengels: De opstijgende en bochtige stengels zijn vrijwel kaal, gegroefd en struikachtig vertakt. De plant is enigszins strokleurig.
Bladeren: De bladeren vormen eerst een rozet. Ze zijn veerdelig. De slippen zijn borstelpuntig (stekelig). De onderste bladeren zijn tijdens de bloei al verdord. De verspreidstaande stengelbladeren zijn enkelvoudig gedeeld met lijnvormige slippen. De bovenste bladeren zijn vaak alleen verwijderd gezaagd.
Bloemen: Tweeslachtig. De bloemhoofdjes worden 0,8-1 cm. De heel kort gesteelde bloemen zijn licht paarsrood, roze of zelden wit. Ze hebben geen grote randbloemen. Op de bloemen kun je klierpuntjes zien. Het aanhangsel van
de omwindselbladen, behalve de binnenste, heeft de vorm van een sterke recht
afstaande, gele stekel, die aan de brede voet enige zijstekeltjes heeft. De bloemen hebben vijf met elkaar vergroeide meeldraden, een onderstandig vruchtbeginsel en één stijl met twee stempels.
Vruchten: Een eenzadige dopvrucht of nootje. Zaden zonder vruchtpluis. Tweezaadlobbig.
Tijdens een warme herfst kunnen de onderstandige vruchtbeginsel volledig uitrijpen tot nootjes. Maar die hebben dan geen pappus.
|
herbario.ipe.csic.es
|
dzn.eldoc.ub.rug.nl
|
|
|
Biotoop
Bodem: Zonnige, warme, open tot grazige plaatsen op droge, voedselrijke, matig stikstofrijke, kalkrijke, omgewerkte, vaak betreden of beweide grond (vooral op klei, maar ook op mergel of zand).
Groeiplaatsen: Grazige zeedijken, kalkrijke dijken (riverdijken en zeedijken), zeeduinen (ruderale plaatsen), ruigten (kalkrijke ruigten), bermen, grasland (ruig beweid grasland, krijthellingen,
aan de voet van kalkhellingen
en kalkgrasland), braakliggende grond en langs paden.
Verspreiding
Wereld: Middellandse Zeegebied, Noord-Afrika, Zuidwest-Azië en Zuid-, West- en Midden-Europa. Noordelijk tot in Midden-Engeland, Nederland en Duitsland. Ingeburgerd in Noord-Amerika en Australië.
gbif.org
Nederland: Vroeger in Zeeland, Zuid-Limburg, in het rivierengebied, op Ameland en bij Holwerd. Voor het laatst gevonden in 1964. In 1997 groeiden weer vijf planten langs een pad op de Sint-Pietersberg. Nu
nog zeer zeldzam in Zuid-Limburg.
Rode lijst 2012. Ernstig bedreigd. Trend sinds 1950: zeer sterk afgenomen. Zeer zeldzaam. Al voor 1500 ingevoerd (archeofyt).
Verspreidingsatlas.nl
Vlaanderen: Vroeger zeer zeldzaam. Verspreid in het land.
Rode lijst. Verdwenen uit Vlaanderen.
Wallonië: Zeldzaam in Lotharingen en zeer zeldzaam in het Maasdistrict.
Rode lijst. Ernstig bedreigd.
Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).
|
Flora Batava, deel 2, Jan Kops (1807)
|
Flora Batava, deel 2, Jan Kops (1807)
|
Afbeeldingen der artseny-gewassen met derzelver Nederduitsche en Latynsche beschryvingen, deel 2, Martinus Houttuyn (1796)
|
Afbeeldingen der artseny-gewassen met derzelver Nederduitsche en Latynsche beschryvingen, deel 2, Martinus Houttuyn (1796)
|
|
Deutschlands Flora in Abbildungen, Jacob Sturm und Johann Georg Sturm
|
Flora Danica, Georg Christian Oeder e.a. (1761-1883)
|
|
|
|
