Gewone klit - Arctium minus

Frysk: Kladde

English: Common burdock

Français: Petite Bardane

Deutsch: Kleine Klette

Synoniemen: Middelste klit, Kleine klit, Gewone klis, Arctium pubens

Familie: Asteraceae (Composietenfamilie)

Naamgeving (Etymologie): De naam klit heeft te maken met de vorm van de vruchten. Arctium is afkomstig van het Griekse arctos (beer), vanwege de ruwe bladen, maar met name de stekelige bloemhoofdjes, die op de borstelige, ruwe berenhuid lijken. Minus betekent kleiner en pubens is volwassen, welig of baardharen krijgend.

Opmerking: Middelste klit (Arctium pubens) en Kleine klit (Arctium minus) werden voorgheen gezien als afzonderlijke soorten, maar zijn tegenwoordig samengevoegd onder de naam Gewone klit (Arctium minus).

Kruising: Gewone klit kan een kruising vormen met Donzige klit (Arctium x mixtum) en Grote klit (Arctium x nothum).

Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).

Levensduur: Tweejarig.

Plantvorm: Kruid.

Winterknoppen: Hemikryptofyt.

Hoofdbloei: Juni t/m september.

Afmeting: 50-250 cm.

Wortels: Een penwortel.

Stengels: Vaak zijn de taaie, rechtopstaande, geribde en vertakte stengels roodachtig en behaard. Ze zijn gevuld met merg. De zijtakken staan vrijwel horizontaal tot schuin af.

© Peter Meininger - verspreidingsatlas.nl	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0

Bladeren: 's Winters sterven de bladen af. De onderste bladen worden tot 50 cm lang. Ze zijn breed hartvormig en aan de onderkant grijsgroen en vrijwel kaal. Ze zijn meer lang dan breed en hebben een holle steel. De stengelbladen zijn veel kleiner dan de wortelbladen en staan verspreid langs de stengel. De bladrand is getand en aan de top zit een kleine stekelpunt.

Bloemen: Tweeslachtig. Een trosvormige tot pluimvormige bloeiwijze met zittende, korte of vrij lang gesteelde hoofdjes van 1,5-3 cm breed, aan het eind van de stengel. De stevige omwindselbladen hebben vaak een paarse top en zijn gewoonlijk, maar niet altijd, vrij dicht spinragachtig behaard. De top van de omwindselbladen is haakvormig gebogen. Het basale deel van de middelste omwindselbladen is 0,6-1,6 mm breed. De bloemkroon is meestal niet beklierd, een verschil met Donzige klit. De bloemhoofdjes groeien min of meer in kluwens. Ze hebben een heel korte steel of geen steel en zijn groen of paarsrood aangelopen. Het vruchtbeginsel is onderstandig. De soort is zeer variabel. De hoofdjes kunnen vrijwel kaal of dicht spinnenwebachtig behaard zijn. De binnenste omwindselbladen kunnen langer of korter zijn dan de bloemen.

© Willem Braam - verspreidingsatlas.nl	© Adrie van Heerden - verspreidingsatlas.nl
Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0	Andrea Moro - dryades.units.it/cercapiante - cc by-sa 4.0

Vruchten: Een eenzadige dopvrucht of nootje. De klitten (de haakvormige omwindselbladen) blijven vaak de hele winter aan de dode plant. Dieren zorgen voor verspreiding doordat de klitten in de vacht blijven hangen. Tweezaadlobbig.

Biotoop

Bodem: Zonnige tot licht beschaduwde, vaak vrij open open plaatsen op matig droge tot vochtige, voedselrijke, zwak zure tot kalkhoudende, omgewerkte grond.

Groeiplaatsen: Bermen, ruige dijken, ruigten (humeuze ruigten), bossen (lichte plekken in loofbossen en oeverwalbossen), struwelen, heggen, kapvlakten, zeeduinen, plantsoenen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), braakliggende grond, ruderale plaatsen, puinhopen, aan de voet van vrijstaande of vervallen muren, bij mesthopen en bij bebouwing.

Verspreiding

Wereld: Europa, Noordwest-Afrika, West-Azië en Noord-Amerika.

Nederland: Inheems. Algemeen.

Vlaanderen: Inheems. Algemeen.

Wallonië: Inheems. Algemeen.

Oude illustraties (Klik op een afbeelding om te vergroten).

2001-2022 K.M. Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl