|
|
Wilde planten in Nederland en België |
|
|
Avondkoekoeksbloem - Silene latifolia subsp. alba |
\Frysk-Juffer Lizeblom
English-White Campion
Français-Compagnon blanc
Deutsch-Weiße Lichtnelke
Synoniemen-Silene pratensis, Melandrium album, Lychnis alba, Lychnis vespertina, Silene alba
Familie-Caryophyllaceae (Anjerfamilie)
Naamgeving (Etymologie)-De naam koekoeksbloem is mogelijk ontstaan doordat de planten bloeien als de Koekoek weer in het land is en begint te roepen. In de bladoksels zie je vaak schuim, waarin de larve van een schuimcicade leeft (het koekoeksspuug). Het zou dus ook kunnen dat de naam daarvan afkomstig is. Silene verwijst naar de bosgod Silenus, de Griekse vader van de silenen, die vaak met een dikke buik, net als de kelk van sommige soorten, dronken en rijdend op een ezel werd afgebeeld. Volgens anderen stamt silene af van het Griekse sialon (speeksel), omdat vele soorten kleverig zijn. Latifolia betekent met brede bladen en alba is wit.
Kruising-Avondkoekoeksbloem kan een kruising vormen met Dagkoekoeksbloem (Silene x hampeana).
Beschrijving (Klik op een afbeelding om te vergroten).
Levensduur-Tweejarig, meerjarig of soms overblijvend.
Plantvorm-Hemikryptofyt.
Hoofdbloei-Mei t/m november.
Afmeting-45-100 cm.
|
|
|
|
|
|
Wortels
|
|
|
|
|
|
Stengels-De rechtopstaande, zacht behaarde stengels zijn bovenaan kleverig door klierharen.
|
|
|
|
|
|
Bladeren-De tegenoverstaande (onderaan komen ook kransen voor van vier bladen voor), langwerpige (elliptische tot lancetvormige) bladen worden 10 cm of langer. Ze zijn in of onder het midden het breedst en geleidelijk in de spitse top versmald. Ze zijn smaller en spitser dan die van Dagkoekoeksbloem. De onderste bladen zijn gesteeld, de bovenste meestal zittend. De bladrand is gaaf.
|
|
|
|
|
|
Bloemen-Eenslachtig. Tweehuizig. De bloemen vormen een ijle, vertakte bloeiwijze. Mannelijke bloemen hebben vaak een duidelijk zichtbaar overblijsel van een vruchtbeginsel, soms met één kort priemvormig stijltje. Verder kan bij deze bloemen het verlengstuk van de bloemsteel tussen kelk en kroon wel 0,5 cm lang zijn. Bij de Dagkoekoeksbloem en bij vrouwelijke Avondkoekoeksbloemen is dit veel korter. In alle delen zijn de bloemen van de Avondkoekoeksbloem wat groter (2-3 cm) dan die van de Dagkoekoeksbloem, maar de vijf stijlen zijn haast tweemaal zo lang. Gewoonlijk heeft de Avondkoekoeksbloem een geheel witte kroon, maar deze kan ook - vooral bij verwelking - een rozige tint krijgen. De vijf tweespletige kroonbladen, die overdag verwelkt schijnen, strekken zich aaan het eind van de middag en in de avond. De kelk is iets opgeblazen, die van mannelijke bloemen zijn kleiner en tiennervig, die van de vrouwelijke bloemen zijn groter en twintig-nervig. De kelkbuis is 1½-2 cm lang. De bloemen zijn in de namiddag en avond geopend en verspreiden dan een zwakke zoete geur. Een mannelijke bloem heeft tien meeldraden, een vrouwelijke bloem vijf stijlen met vijf stempels. Het vruchtbeginsel is bovenstandig.
|
|
|
|
|
|
Vruchten en zaden-Een opgeblazen doosvrucht. Deze wordt ongeveer 1½ cm lang. De tien rechte tanden van de opengesprongen vruchten staan schuin, recht af (bij Dagkoekoeksbloem zijn ze omgerold). De zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar). Tweezaadlobbig.
|
|
|
|
|
|
Biotoop
Bodem-Zonnige, soms licht beschaduwde, open plaatsen (pionier) op droge tot vochtige, matig voedselrijke tot zeer voedselrijke, vaak enigszins bemeste, maar humusarme, omgewerkte grond (van zand tot klei en op puin).
Groeiplaatsen-Ruige grazige begroeiingen, akkerranden, ruderale plaatsen, puinhopen, braakliggende grond, hellingen, bermen, spoorbermen, spoordijken, struwelen, houtwallen, heggen, bosranden, onder hakhout, duinen en bij molenbelten.
Verspreiding
Wereld-Oorspronkelijk uit droge streken in Zuidwest-Azië, het Middellandse-Zeegebied en West- en Noordwest-Europa.
Nederland-Inheems. Algemeen.
Vlaanderen-Inheems. Algemeen.
Wallonië-Inheems. Algemeen.
Toepassingen
Vermeerderen-Zaaien.
Wetenswaardigheden
In Europa woekert de Avondkoekoeksbloem niet. In Amerika is dat anders. Zo’n 200 jaar geleden kwamen zaden met graanschepen mee naar de Verenigde Staten. Daar werd de plant een bekend onKruid. die de boeren veel last bezorgt. Lorne Wolfe van de Georgia Southern University en Jelmer Elzinga en Arjen Biere van het Nederlands Instituut voor Ecologie onderzochten hoe de soort een woekeraar kon worden in Amerika. Door het vrijwel ontbreken van natuurlijke vijanden kon de avondkoekoeksbloem over hevelen van bescherming naar voortplanting. De plant ging dus veel bloemen en zaden produceren. In Europa hebben gespecialiseerde bladluizen, rupsen en schimmels het op de Avondkoekoeksbloem voorzien. Op het Amerikaanse continent komen veel van deze belagers niet voor. De plant blijkt daar zo'n 17 keer minder natuurlijke vijanden te hebben dan in Europa. De plant loopt daardoor in Amerika minder schade op en kan sneller groeien en zich beter voortplanten.
2001-2024 Klaas Dijkstra - cc by-nc-sa 3.0 nl